Cách hạch toán tài sản thuế thu nhập hoãn lại – TK 243 theo hướng dẫn tại Điều 48, Thông tư 200/2014/TT-BTC. Dùng để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của thuế thu nhập hoãn lại. Mời bạn đọc cùng tham khảo bài viết dưới đây, để hiểu hơn về nội dung này.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng để phản ánh giá trị hiện có, cũng như tình hình biến động tăng, giảm của tài sản thuế thu nhập hoãn lại.
Trường hợp tại thời điểm ghi nhận về tài sản thuế thu nhập hoãn lại đã biết trước có sự thay đổi về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp trong tương lai, nếu việc hoàn nhập tài sản thuế thu nhập hoãn lại có nằm trong thời gian thuế suất mới đã có hiệu lực thì thuế suất áp dụng để ghi nhận tài sản thuế được tính dựa theo thuế suất mới.
b) Cơ sở tính thuế của tài sản hoặc nợ phải trả và Chênh lệch tạm thời:
- Cơ sở tính thuế của tài sản thuế thu nhập hoãn lại là giá trị sẽ bị trừ khỏi thu nhập chịu thuế khi thu hồi giá trị ghi sổ của tài sản. Nếu thu nhập không cần phải chịu thuế thì cơ sở tính thuế của tài sản bằng giá trị ghi sổ đối với tài sản đó. Cơ sở tính thuế thu nhập hoãn lại của nợ phải trả là giá trị ghi sổ của nó trừ đi (-) giá trị sẽ được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế khi thực hiện thanh toán nợ phải trả trong các kỳ tương lai. Đối với doanh thu nhận trước, cơ sở tính thuế là giá trị ghi sổ của nó và trừ đi phần giá trị của doanh thu không phải chịu thuế trong tương lai.
- Chênh lệch tạm thời là một khoản chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của tài sản hoặc nợ phải trả có trong Bảng Cân đối kế toán và cơ sở tính thuế của tài sản thuế thu nhập hoãn lại hoặc nợ cần trả đó. Chênh lệch tạm thời gồm có 2 loại: Chênh lệch tạm thời được khấu trừ với chênh lệch tạm thời chịu thuế. Chênh lệch tạm thời được khấu trừ là những khoản chênh lệch tạm thời làm phát sinh các khoản được khấu trừ khi đã xác định thu nhập chịu thuế trong tương lai khi giá trị ghi sổ của những khoản mục tài sản được thu hồi hoặc nợ phải trả được thanh toán.
Chênh lệch tạm thời về khoảng thời gian chỉ là một trong các trường hợp chênh lệch tạm thời, ví dụ: Nếu lợi nhuận kế toán ghi nhận trong kỳ này nhưng thu nhập chịu thuế được tính trong kỳ khác.
Các khoản chênh lệch tạm thời giữa các giá trị ghi sổ của tài sản hoặc nợ phải trả so với cơ sở tính thuế của tài sản hoặc là nợ phải trả đó có thể không cần là chênh lệch tạm thời về mặt thời gian, ví dụ: Khi đánh giá lạ tài sản thì giá trị ghi sổ của tài sản thay đổi nhưng nếu cơ sở tính thuế không có thay đổi thì phát sinh chênh lệch tạm thời. Tuy nhiên thời gian thu hồi về giá trị ghi sổ và cơ sở tính thuế không thay đổi nên chênh lệch tạm thời này không cần là chênh lệch tạm thời về thời gian.
Kế toán không cần tiếp tục sử dụng khái niệm “Chênh lệch vĩnh viễn” để phân biệt với chênh lệch tạm thời khi xác định về thuế thu nhập hoãn lại do thời gian thu hồi tài sản hoặc thanh toán nợ cần phải trả cũng như thời gian để khấu trừ tài sản và nợ cần phải trả đó vào thu nhập chịu thuế là hữu hạn.
c) Nếu doanh nghiệp có dự tính chắc chắn có được lợi nhuận tính thuế thu nhập trong tương lai nhằm sử dụng các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ, các khoản lỗ tính thuế, ưu đãi thuế chưa sử dụng, kế toán sẽ ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại đối với:
- Tất cả những khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ (ngoại trừ có chênh lệch tạm thời phát sinh từ việc ghi nhận ban đầu của tài sản hoặc là nợ phải trả từ một giao dịch mà không cần phải là giao dịch hợp nhất kinh doanh; và không có ảnh hưởng đến cả lợi nhuận kế toán, thu nhập chịu thuế (hoặc lỗ tính thuế) tại thời điểm giao dịch).
- Giá trị còn được khấu trừ của khoản lỗ tính thuế và ưu đãi về thuế chưa sử dụng sẽ được chuyển sang năm sau.
d) Cuối năm, doanh nghiệp cần phải lập “Bảng xác định chênh lệch tạm thời được khấu trừ”, “Bảng theo dõi chênh lệch tạm thời được khấu trừ chưa sử dụng”, giá trị được khấu trừ sẽ được chuyển sang năm sau của các khoản lỗ tính thuế và ưu đãi thuế chưa sử dụng để làm căn cứ lập “Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại” nhằm xác định giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại được ghi nhận hoặc để hoàn nhập trong năm.
đ) Việc ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại có trong năm được thực hiện dựa theo nguyên tắc bù trừ giữa tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh trong năm nay với các tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp đã ghi nhận từ những năm trước nhưng năm nay được hoàn nhập lại, theo nguyên tắc:
- Nếu tài sản thuế thu nhập hoãn lại có phát sinh trong năm lớn hơn tài sản thuế thu nhập hoãn lại được hoàn nhập trong năm đó, thì số chênh lệch được ghi nhận là tài sản thuế thu nhập hoãn lại, cũng như ghi giảm chi phí thuế thu nhập hoãn lại.
- Nếu tài sản thuế thu nhập hoãn lại có phát sinh trong năm nhỏ hơn tài sản thuế thu nhập hoãn lại được hoàn nhập trong năm đó, thì số chênh lệch được ghi giảm là tài sản thuế thu nhập hoãn lại, đồng thời ghi tăng chi phí thuế thu nhập hoãn lại.
e) Kế toán cần phải hoàn nhập tài sản thuế thu nhập hoãn lại khi có các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ không còn ảnh hưởng đến lợi nhuận tính thuế (khi tài sản được thu hồi hoặc nợ cần phải trả được thanh toán một phần hoặc toàn bộ) và khi lỗ tính thuế hoặc ưu đãi thuế đã được sử dụng.
g) Khi lập Báo cáo tài chính, và nếu dự tính chắc chắn có được lợi nhuận tính thuế thu nhập tương lai, tài sản thuế thu nhập hoãn lại chưa được ghi nhận từ những năm trước được ghi nhận bổ sung làm giảm chi phí thuế hoãn lại.
h) Việc bù trừ tài sản thuế thu nhập hoãn lại, cũng như thuế thu nhập hoãn lại phải trả chỉ thực hiện khi lập Bảng cân đối kế toán, và không thực hiện khi ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại có trên sổ kế toán.
Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 243
Bên Nợ: Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại tăng.
Bên Có: Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại giảm .
Số dư bên Nợ: Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại còn lại cuối kỳ đó.