Rối loạn mỡ máu là bệnh tim mạch khá phổ biến hiện nay. Tuy không phải bệnh cấp tính, nhưng rối loạn mỡ máu thường để lại những biến chứng nguy hiểm và ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của bạn. Do diễn biến âm thầm, nhiều người còn chủ quan đến các biểu hiện lâm sàng của bệnh. Vì thế hôm nay, JES sẽ chia sẻ đến mọi người những biểu hiện của bệnh rối loạn mỡ máu cũng như rối loạn mỡ máu cao nên ăn gì và kiêng ăn gì? Hãy tìm hiểu ngay nhé!
Rối loạn mỡ máu là bệnh gì?
Chất béo cùng carbohydrate (chất đường bột) và protein (chất đạm), là ba thành phần chính trong các tế bào sống. Triglycerides và Cholesterol là hai chất béo trong cơ thể và có vai trò cung cấp năng lượng.
Bệnh rối loạn mỡ máu là tình trạng thể hiện nồng độ chất béo trong máu quá cao hoặc quá thấp bao gồm:
- Giảm nồng độ lipoprotein tỷ trọng cao (HDL – cholesterol hay cholesterol tốt)
- Tăng nồng độ lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL – cholesterol hay cholesterol xấu)
- Tăng nồng độ triglyceride.
Rối loạn mỡ máu thứ phát do những nguyên nhân như: hội chứng thận hư, tăng urê máu, suy tuyến giáp, đái tháo đường, bệnh gan, nghiện rượu…
Biểu hiện của rối loạn mỡ máu
Hầu hết những người có cholesterol trong máu cao đều không có dấu hiệu báo trước và cách duy nhất để phát hiện ra bệnh rối loạn mỡ máu là làm xét nghiệm máu. Tuy nhiên, một số biểu hiện lâm sàng sau có thể giúp bạn cảnh báo cần gặp bác sĩ ngay:
1. Huyết áp không ổn định
Một dấu hiệu dễ nhận biết là khi rối loạn mỡ máu, người bệnh luôn cảm thấy choáng váng, mệt mỏi, rối loạn về tiêu hóa, ăn không tiêu, huyết áp không ổn định. Đối với người trưởng thành, huyết áp tâm trương dưới 80mmHg và huyết áp tâm thu dưới 120mmHg thì được gọi là huyết áp bình thường. Vì vậy, khi thấy huyết áp thay đổi thường xuyên thì người bệnh cần đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị bệnh sớm (nếu có).
2. Đau ngực
Có những người bệnh đang khỏe mạnh bình thường chỉ vì cơn đau ngực mà tử vong. Bởi, họ không biết rằng căn nguyên sâu xa đó chính là rối loạn mỡ máu. Những cơn đau thắt ngực do máu nhiễm mỡ xảy ra không thường xuyên, trong thời gian ngắn, tự mất đi và không cần điều trị.
Vì thế, nếu thấy triệu chứng trên tái diễn bất cứ lúc nào, hoặc có cảm giác khó chịu vùng ngực như bị bóp nghẹt, đè nặng, đầy tức, kéo dài từ vài phút đến vài chục phút thì bạn nên cân nhắc đến việc gặp bác sĩ ngay nhé.
3. Chân đau, tê bì và lạnh
Cholesterol trong máu tăng cao làm cho mạch máu bị tắc nghẽn, máu không được lưu thông đến chân khiến chân bị tê bì, sưng tấy, đau nhức, các khớp ngón chân mệt mỏi. Không những thế, do thiếu máu nên bàn chân và chân cũng dễ bị lạnh hơn. Vì thế, khi thấy có những triệu chứng này ở chân, bạn cần đi khám ngay để xác định sớm nguyên nhân đó có phải do rối loạn mỡ máu hay không.
4. Đột quỵ
Khi bị rối loạn mỡ máu thì chỉ số triglyceride cao hơn mức an toàn, các mảng xơ vữa động mạch sẽ cản trở quá trình máu lưu thông lên não. Từ đó, khiến não thiếu oxy, dẫn đến các cơn đột quỵ.
Bạn có nguy cơ mắc bệnh rối loạn mỡ máu không?
Nếu bạn đang gặp một trong những tình trạng sau thì nguy cơ mắc phải bệnh rối loạn mỡ máu sẽ cao hơn bình thường:
- Béo phì
- Ít tập thể dục
- Bệnh nhân đái tháo đường: đường huyết cao góp phần làm giảm HDL-cholesterol và tăng LDL – cholesterol. Đường huyết cao cũng là nguyên nhân gây tổn hại niêm mạc mạch máu
- Chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng: ăn nhiều chất béo bão hòa từ những sản phẩm động vật và chất béo trans trong bánh quy
- Chu vi vòng eo lớn: nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên nếu bạn là phụ nữ có vòng eo ít nhất 89 cm hoặc đàn ông có chu vi vòng eo trên 102 cm
- Gia đình có người thân mắc bệnh tim mạch trước tuổi 50 tuổi ở nam và 60 tuổi ở nữ
- Gia đình có bệnh sử liên quan tới mỡ trong máu
- Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh động mạch vành (ví dụ như tăng huyết áp, hút thuốc lá, béo phì)
- Hút thuốc lá gây tổn thương đến thành mạch máu, gây tích tụ mỡ thành mạch.
Cần làm gì để hạn chế biến chứng rối loạn mỡ máu?
1. Rối loạn mỡ máu nên ăn gì?
- Chất xơ và vitamin
Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong điều hòa rối loạn mỡ máu, có tác dụng loại bỏ một phần cholesterol và chất béo hấp thụ vào cơ thể. Khi bị rối loạn mỡ máu, người bệnh nên bổ sung nhiều chất xơ có trong rau củ quả.
Ngoài ra, người bị bệnh mỡ máu cao cũng nên tăng cường bổ sung vitamin – một nhân tố quan trọng giúp giảm hàm lượng cholesterol. Một số thực phẩm giàu vitamin và chất xơ đặc biệt tốt cho người bị bệnh tim mạch như:
- Rau xanh.
- Giá đỗ.
- Các loại ngũ cốc nguyên hạt.
- Hoa quả: Táo, nấm hương và hành tây…
- Các loại thịt trắng
Nên sử dụng các loại thịt trắng như vịt, gà, ngan – thực phẩm có chứa hàm lượng cholesterol thấp thay cho những loại thịt đỏ chứa nhiều cholesteron để kiểm soát bệnh rối loạn mỡ máu.
- Nước
Nước đóng vai trò quan trọng trong quá trình bài tiết. Nhờ đó các chất độc hại được đào thải ra khỏi cơ thể. Vì thế, người bị bệnh mỡ máu cao nên chú ý uống đủ nước để thanh lọc cơ thể.
- Axit béo chưa no có nhiều nối đôi
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, axit béo chưa no có nhiều nối đôi như Omega 6, Omega 3 không những có tác dụng giảm cholesterol mà còn ngăn ngừa các bệnh về tim mạch, đồng thời giúp điều chỉnh huyết áp ổn định. Do đó, để cải thiện tình trạng rối loạn mỡ máu, người bệnh nên chú ý bổ sung nhiều loại cá và dầu có nguồn gốc thực vật chứa nhiều axit không no.
Nên ăn cá từ 2 – 3 lần/tuần, sử dụng dầu olive, dầu lạc thay cho mỡ, ăn các loại hạt có dầu như vừng, lạc, hạt dẻ, hạt bí ngô, các loại cá để cung cấp axit béo không no nhiều nối đôi.
2. Rối loạn mỡ máu kiêng ăn gì?
- Thực phẩm có hàm lượng Cholesterol cao
Cần hạn chế các thực phẩm giàu cholesterol trong mỗi bữa ăn như da, gan, não, nội tạng động vật, trứng gà ( do lòng đỏ trứng rất giàu cholesterol). Người bệnh cần giảm thiểu lượng thịt đỏ trong bữa ăn. Vì đây là một trong những loại thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao gây rối loạn mỡ máu.
Ngoài ra, cũng nên hạn chế các loại thịt có gân, thịt mỡ, da động vật…
- Chất béo (lipid) no
Chất béo no không chỉ làm gia tăng hàm lượng cholesterol mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Do đó, người bệnh nên hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa chất béo no như bơ, mỡ, nước luộc thịt trong khẩu phần ăn của bệnh mỡ máu cao.
- Hạn chế ăn tối muộn
Khoảng thời gian ban đêm là lúc năng lượng tiêu hao ít nhất, do cơ thể không còn vận động nhiều. Việc ăn tối quá muộn có thể khiến cho năng lượng nạp vào không tiêu hóa kịp, tích tụ cholesterol trong các thành mạch, mô mỡ… Tình trạng này lâu ngày có thể gây ra xơ vữa động mạch. Vì vậy, nên sắp xếp thời gian ăn tối hợp lý, kết hợp tập thể dục đều đặn để hàm lượng chất béo nạp vào cơ thể bị tiêu hao.
- Đồ uống có cồn
Bệnh nhân bị rối loạn mỡ máu cần hạn chế tới mức tối đa việc sử dụng các loại đồ uống có cồn, đây là nguyên nhân chính gây tăng chỉ số mỡ máu triglyceride.
- Đường
Hạn chế sử dụng thực phẩm, đồ uống chứa đường, đặc biệt là nước ngọt nhằm tránh tăng cân béo phì và giảm triglyceride.
- Thuốc lá
Tránh hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với thuốc lá để có thể giúp cải thiện chỉ số cholesterol HDL-c và ngăn ngừa nguy cơ tim mạch
- Muối
Nên giảm lượng muối dưới 6g/ngày bằng cách tránh muối bột, hạn chế sử dụng muối trong nấu ăn bằng việc chọn những thực phẩm tươi, tránh thực phẩm đóng hộp, chế biến sẵn. Để phòng ngừa các bệnh lý tim mạch, cũng như rối loạn mỡ máu.
XEM THÊM: Top 11 viên uống giảm mỡ máu tốt nhất hiện nay
Tình trạng rối loạn mỡ máu không nhất thiết chỉ gặp ở người lớn tuổi hay người béo. Do vậy, kiểm tra sàng lọc tim mạch định kỳ là cách phát hiện bệnh tim mạch sớm để có hướng xử lý và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nặng nề về sau.